Ας μιλήσουμε για τη γρίπη!

Τί ακριβώς είναι η γρίπη;

Στην καθημερινή γλώσσα, ο όρος γρίπη χρησιμοποιείται συχνά ως συνώνυμο του κρυολογήματος ή της ίωσης, αλλά με την αυστηρή ιατρική έννοια του όρου, ως “γρίπη” ορίζεται η νόσος του αναπνευστικού συστήματος (μύτη, φάρυγγας, λάρυγγας, βρόγχοι) που προκαλείται από στελέχη του ιού της γρίπης. Υπάρχουν τρεις τύποι ιών γρίπης, οι A, B και C. Οι ιοί τύπου Α και Β αποτελούν τα κύρια αίτια γρίπης στον άνθρωπο (ο διαβόητος Η1Ν1 είναι υπότυπος του ιού Α της γρίπης), ενώ οι περιπτώσεις γρίπης από ιούς τύπου C είναι πολύ σπάνιες. Από την άλλη μεριά, το κοινό κρυολόγημα προκαλείται από ιούς διαφορετικούς από αυτούς της γρίπης και τα συμπτώματά του είναι συνήθως πιο ελαφρά, περιορίζονται στο ανώτερο αναπνευστικό (καταρροή, φτάρνισμα, πονόλαιμος), διαρκούν λιγότερο, ενώ σπανίως συνοδεύονται από επιπλοκές.

Ποια είναι τα συμπτώματα της γρίπης;

Τα συμπτώματα της γρίπης συνήθως ξεκινούν απότομα και περιλαμβάνουν υψηλό πυρετό, πόνους των μυών και των αρθρώσεων, πονοκέφαλο, έντονη κόπωση, καταρροή, πονόλαιμο και βήχα (συνήθως ξηρό). Τα παιδιά μπορεί να παρουσιάζουν συμπτώματα από το γαστρεντερικό, όπως ναυτία, εμετούς, διάρροια, ενώ στους ενήλικες τα συμπτώματα αυτά είναι σπάνια.

Πόσο διαρκούν τα συμπτώματα της γρίπης συνήθως;

Τα συμπτώματα αρχίζουν μια με τέσσερις ημέρες μετά την προσβολή από τον ιό και διαρκούν από δύο ημέρες έως και μια εβδομάδα, ο βήχας όμως μπορεί να επιμένει για αρκετά μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Υπάρχουν κάποια συμπτώματα που πρέπει να με ανησυχήσουν;

Υπάρχουν κάποια συμπτώματα που όταν εμφανιστούν στα παιδιά θα πρέπει άμεσα να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας. Αυτά τα συμπτώματα είναι:

• υψηλός και παρατεταμένης διάρκειας πυρετός

• γρήγορη αναπνοή ή δυσκολία στην αναπνοή

• κυάνωση

• άρνηση λήψης υγρών ή τροφής

• νωθρότητα, υπνηλία

• διέγερση ή σπασμοί

• επανεμφάνιση του πυρετού ή επιδείνωση του βήχα ύστερα από βελτίωση των συμπτωμάτων της γρίπης καθώς και ενδεχόμενη επιδείνωση υποκείμενου χρόνιου νοσήματος (καρδιολογικού, αναπνευστικού,διαβήτη κλπ.)

Όσον αφορά τους ενήλικες,τα συμπτώματα για τα οποία θα πρέπει άμεσα να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας είναι:

• υψηλός και παρατεταμένης διάρκειας πυρετός

• δύσπνοια

• πόνος ή αίσθημα πίεσης στο στήθος

• λιποθυμικά επεισόδια, σύγχυση

• πολλοί έμετοι

Πώς μεταδίδεται η γρίπη;

Η γρίπη μεταδίδεται πολύ εύκολα από το ένα άτομο στο άλλο όταν ένας φορέας του ιού βήχει, φταρνίζεται ή μιλά και διασπείρει τους ιούς στον αέρα με τη μορφή πολύ μικρών, αόρατων σταγονιδίων. Οι ιοί της γρίπης επίσης μεταδίδονται μέσω των χεριών, όταν κάποιος αγγίζει αντικείμενα και επιφάνειες που έχουν μολυνθεί και στη συνέχεια πιάνει τα μάτια του, τη μύτη ή το στόμα του. Πολύ βασικός παράγοντας αύξησης της πιθανότητας εξάπλωσης της γρίπης είναι η συγκέντρωση πολλών ατόμων σε κλειστούς χώρους (κάτι που συμβαίνει συχνά τους κρύους μήνες του χειμώνα) και γιαυτό πρέπει να δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στην εφαρμογή κάποιων βασικών κανόνων για την αποφυγή της μετάδοσης μικροβίων αλλά και στην εκπαίδευση των παιδιών μας για την τήρησή τους. Έτσι, όταν βήχουμε ή φταρνιζόμαστε θα πρέπει να καλύπτουμε το στόμα και τη μύτη μας με χαρτομάντηλο (ή με το μανίκι μας από τη μέσα μεριά του αγκώνα) και να πλένουμε τα χέρια μας τακτικά.

Πόσο επικίνδυνη είναι η γρίπη και πότε κινδυνεύουμε περισσότερο;

Η γρίπη μπορεί να προκαλέσει από ήπια έως και πολύ σοβαρή νόσηση. Οι περισσότεροι υγιείς άνθρωποι ξεπερνούν τη γρίπη χωρίς να παρουσιάσουν επιπλοκές, ορισμένοι όμως, όπως άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου, έχουν αυξημένη πιθανότητα να παρουσιάσουν σοβαρές επιπλοκές από τη γρίπη οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν μέχρι και στο θάνατο. Στην Ελλάδα εποχικές εξάρσεις γρίπης εμφανίζονται κατά τους χειμερινούς μήνες με τη δραστηριότητα της εποχικής γρίπης να αρχίζει να αυξάνεται τον Ιανουάριο και να κορυφώνεται η δραστηριότητα της κατά τους μήνες Φεβρουάριο και Μάρτιο.

Ποιός είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος προστασίας ενάντια στη γρίπη;

Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να προστατευθούμε από τη γρίπη είναι ο έγκαιρος εμβολιασμός, ο οποίος συστήνεται να γίνεται κατά τους μήνες Οκτώβριο και Νοέμβριο κάθε χρόνο, αλλά μπορεί να συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου γρίπης.

Τί είναι το εμβόλιο της γρίπης;

Το αντιγριπικό εμβόλιο περιέχει αδρανοποιημένα στελέχη του ιού της γρίπης, ή ανενεργά τμήματα αυτών και όταν χορηγηθεί σε ένα άτομο, το ανοσοποιητικό σύστημα του (η φυσιολογική άμυνα του οργανισμού) θα παράγει τη δική του προστασία (αντισώματα) ενάντια στον ιό, μια διαδικασία η οποία παίρνει περίπου δύο εβδομάδες. Έτσι, αν εσείς ή το παιδί σας εκτεθείτε στη γρίπη αμέσως πριν ή μετά τον εμβολιασμό σας, μπορείτε ακόμη να εκδηλώσετε την ασθένεια, καθώς η περίοδος επώασης για τη γρίπη είναι μερικές μέρες.

Το αντιγριπικό εμβόλιο δεν θα προστατέψει εσάς ή το παιδί σας από το κοινό κρυολόγημα, παρόλο που κάποια από τα συμπτώματα είναι παρόμοια με αυτά της γρίπης.

Είναι επικίνδυνος ο εμβολιασμός για εμένα ή το παιδί μου;

Όπως αναφέρθηκε νωρίτερα, το εμβόλιο περιέχει νεκρούς ιούς γρίπης ή ακίνδυνα τμήματα του ιού και για τον λόγο αυτό δεν κινδυνεύουμε να νοσήσουμε. Ακόμη και αν παρουσιάσουμε πυρετό ως ανεπιθύμητη ενέργεια μετά τον εμβολιασμό, αυτό δεν σημαίνει ότι έχουμε προσβληθεί από τον ιό της γρίπης μέσω του εμβολίου! Παρόλα αυτά δεν πρέπει να κάνουμε το εμβόλιο αν είμαστε αλλεργικοί σε κάποιο από τα συστατικά του εμβολίου ενώ πρέπει να αναβάλουμε τον εμβολιασμό αν έχουμε μέτριο ή υψηλό πυρετό ή αν περνάμε οξεία νόσο, μέχρι να αναρρώσουμε.

Πόσο αποτελεσματικό είναι το εμβόλιο της γρίπης;

Όταν οι ιοί της γρίπης που περιλαμβάνει το εμβόλιο είναι παρόμοιοι με τους ιούς που κυκλοφορούν τη συγκεκριμένη περίοδο, το εμβόλιο είναι πολύ αποτελεσματικό. Από μελέτες που έχουν γίνει, έχει δειχθεί ότι προστατεύεται από τη νόσο το 70–90% των ατόμων που εμβολιάζονται. Στους ηλικιωμένους και σε αυτούς που πάσχουν από σοβαρά χρόνια νοσήματα το εμβόλιο συχνά είναι λιγότερο αποτελεσματικό, αλλά ακόμη και σε αυτές τις περιπτώσεις μειώνει την πιθανότητα εισαγωγής στο νοσοκομείο και του θανάτου από επιπλοκές.

Πρέπει να εμβολιαστώ εγώ ή και το παιδί μου;

Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών της χώρας μας, ο αντιγριπικός εμβολιασμός πρέπει να εφαρμόζεται συστηματικά σε άτομα που ανήκουν στις ομάδες αυξημένου κινδύνου. Επομένως αν ανήκουμε εμείς ή κάποιο μέλος της οικογένειας μας σε μια ή και περισσότερες από αυτές τις ομάδες, τότε ναι θα πρέπει να εμβολιαστούμε.

Αναλυτικότερα οι ομάδες αυξημένου κινδύνου είναι:

1. Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας.

2. Άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω

3. Παιδιά άνω των 6 μηνών και ενήλικες που παρουσιάζουν έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα:

• Άσθμα ή άλλες χρόνιες πνευμονοπάθειες

• Καρδιακή νόσο με σοβαρές αιμοδυναμικές διαταραχές

• Ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη εξαιτίας νοσήματος ή θεραπείας).

• Μεταμόσχευση οργάνων

• Δρεπανοκυτταρική νόσο (και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες)

• Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα

• Χρόνια νεφροπάθεια

• Νευρολογικά ή Νευρομυϊκά νοσήματα

4. Έγκυες γυναίκες ανεξαρτήτου ηλικίας κύησης

5. Λεχωίδες

6. Θηλάζουσες

7. Άτομα με Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI) μεγαλύτερο των 40 kg/m²

8. Παιδιά που παίρνουν ασπιρίνη μακροχρόνια (π.χ. για νόσο Kawasaki, ρευματοειδή αρθρίτιδα και άλλα) για τον πιθανό κίνδυνο εμφάνισης συνδρόμου Reye μετά από γρίπη.

9. Άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά μικρότερα των 6 μηνών ή φροντίζουν άτομα με υποκείμενο νόσημα, τα οποία διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών από τη γρίπη.

10. Οι κλειστοί πληθυσμοί (προσωπικό και εσωτερικοί σπουδαστές σχολείων, στρατιωτικών και αστυνομικών σχολών, ειδικών σχολείων ή σχολών, νεoσύλλεκτων στις ένοπλες δυνάμεις, τρόφιμοι και προσωπικό ιδρυμάτων κ.ά.). Στρατεύσιμοι στα κέντρα κατάταξης και ειδικά όσοι κατατάσσονται κατά τους χειμερινούς μήνες (Οκτώβριο –Μάρτιο).

11. Επαγγελματίες όπως κτηνίατροι πτηνοτρόφοι, χοιροτρόφοι,σφαγείς και γενικά άτομα που έρχονται σε συστηματική επαφή με πουλερικά

Εντούτοις πρέπει να έχουμε υποψιν ότι ο εμβολιασμός όσο το δυνατόν μεγαλύτερου μέρους ενός πληθυσμού είναι η καλύτερη δυνατή πρακτική για την αποφυγή έξαρσης της γρίπης στον εν λόγο πληθυσμό. Ακόμα και να μην ανήκουμε σε ομάδα αυξημένου κινδύνου, αυτό δεν αποκλείει σε καμία περίπτωση την πιθανότητα να νοσήσουμε. Και ακόμη κι αν έχουμε ένα υγιές ανοσοποιητικό και περάσουμε ελαφριά τη γρίπη, αυτό δε σημαίνει ότι δεν θα έχουμε συμβάλει δυνητικά στο να εξαπλωθεί ο ιός στους συνανθρώπους μας, είτε αυτοί είναι τα παιδιά μας, οι φίλοι μας, οι συνεργάτες μας ή οποιοδήποτε άλλο άτομο με το οποίο μπορεί να συναναστραφήκαμε ενώ ήμασταν φορείς του ιού.

Πότε πρέπει να γίνει το εμβόλιο;

Το αντιγριπικό εμβόλιο πρέπει να χορηγείται έγκαιρα και πριν την έναρξη της συνήθους περιόδου εμφάνισης της έξαρσης των κρουσμάτων γρίπης, δεδομένου ότι απαιτούνται περίπου 2 εβδομάδες για την επίτευξη ανοσολογικής απάντησης.

Πρέπει να εμβολιαζόμαστε κάθε χρόνο;

Ναι! Κάθε χρόνο ο ιός της γρίπης μπορεί να μεταλλάσσεται σε διαφορετικούς υπο-ορότυπους, έτσι κάθε χρόνο η σύνθεση του αντιγριπικού εμβολίου περιέχει τα εκάστοτε εγκεκριμένα στελέχη του ιού, σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για την τρέχουσα περίοδο.

Ακόμη και στην περίπτωση που η σύνθεση του εμβολίου είναι η ίδια με αυτή της προηγούμενης περιόδου όμως, ο εμβολιασμός πρέπει να επαναλαμβάνεται γιατί η ανοσία που αφήνει το εμβόλιο εξασθενεί μετά από 6 μήνες περίπου, επομένως δεν υπάρχει προστασία εναντίον της γρίπης την επόμενη περίοδο.

Πρέπει να γίνεται επαναληπτικός εμβολιασμός;

Στους ενήλικες αρκεί να γίνεται μόνο μία δόση εμβολίου κάθε χρόνο. Μελέτες έχουν δείξει ότι επαναληπτική δόση του εμβολίου γρίπης δεν προσφέρει στην βελτίωση της ανοσίας. Στα παιδιά ηλικίας μικρότερης των 9 ετών που εμβολιάζονται για πρώτη φορά κατά της γρίπης, πρέπει να γίνονται δύο δόσεις εμβολίου, σε διάστημα τουλάχιστον ενός μήνα η μία από την άλλη.